Diep winterse taferelen in Noordelijke provincies op komst (code geel of oranje of rood); sneeuwdek(je) of ijzelramp

“De vinger” zo noemde ik eerder het moment dat ons landje geraakt wordt als in de onnavolgbare plafondschildering de Schepping van Adam van Michelangelo in de Sixtijnse kapel in Rome. Inmiddels is het duidelijk dat “de vinger” er echt gaat komen. Django bracht vandaag sneeuw van de Alpen tot in het noorden van Duitsland met de stad Bremen als meest sneeuwrijke stad. Nu komt Fonzie en die laat het in de Alpen stevig dumpen maar brengt vannacht tot morgenmiddag ook die vinger naar onze noordelijke provincies.

Hand met vinger

Hier is de “hand van God” met “de vinger” op de kaart. En hierrr zie je het origineel van Michelangelo.

Ruim koud genoeg voor droge sneeuw

En je ziet het: we hoeven niet eens flauw naar het dauwpunt te kijken. Nee gewoon de temperatuur op meethoogte is al dik onder nul. Vandaag heeft alleen het uiterste noordoosten van Groningen daar een voorproefje van gehad.

Schaatsen op natuurijs? @MeteoRoodescho1 deed dat vanochtend op een ijslaag van 1 cm. https://t.co/ml2pTPbcDj pic.twitter.com/6zKYVSmKNL

— RTL Nieuws (@RTLnieuws) 3 januari 2016

Die “andere” Jannes (Wiersema, niet te verwarren met de ónze) kon in Roodeschool schaatsen en haalde daarmee RTL.

Even later werd dat in Blauwestad nog eens dunnetjes over gedaan. Waar ligt dat?

Stroomstoring door dansende lijnen en flinke vonken #Oosterwijtwerd #IJzel pic.twitter.com/OmT1ege80C

— Suzanne Lammersen (@SuusjeSuus) 3 januari 2016

Iets zuidelijker dan Roodeschool, net ten noorden van Winschoten. Daarvandaan net als hierboven uit Oosterwijtwerd (dat ligt er dan weer tussenin) beelden van spectaculair heen en weer zwiepende hoogspanningskabels. Let ook op de vonken! Dit door de ijzellast; de wind heeft er zodoende meer grip op. Dat alles bij temperaturen van 1 tot 2 graden onder nul. Wat zou de gevoelstemperatuur zijn vroegen we ons af? Na wat heen en weer klikken tussen de temperatuur op waarnemingshoogte en de gevoelstemperatuur viel op dat Eelde en Lauwersoog al rond de -6 graden zaten maar Nieuw Beerta op ongeveer min anderhalf bleef hangen. Maar even naar de wind kijken. Hmm, NUL? Onwaarschijnlijk met de luchtdrukverdeling.

Aha. In storing vanaf 14:30. Dat komt vaker voor; betreft meestal iets softwarematigs. Maar het ligt natuurlijk voor de hand om daar een winters grapje over te maken: vastgevroren! In de loop van de avond volgde via diverse tweets echter de bevestiging: daadwerkelijk vast-geijzeld! Vreemd dat het niet verholpen wordt. Natuurlijk betreft het geautomatiseerde en onbemande metingen, maar er kan toch wel iemand heen zou ik zeggen.

Hoe gaat het verder? Eerste even wat uitleg aan de hand van de situatie afgelopen middag.  Huh, 2 graden boven nul in het noordoosten? Jawel, dit is een kaartje van het zogenaamde 925 hPa-vlak; actueel op zo’n 650 meter hoogte in de atmosfeer. Daar heerste op dat moment ook in Groningen een zuidzuidwesten wind; relatief warme lucht glijdt zodoende over de koude onderste laag. Precies de reden van de ijzel: de neerslag die immers in de wolken als sneeuw begint smelt op die hoogte maar bevriest vlak boven de grond weer  in de koude zuidoostelijke stroming.

Dit is de temperatuur op die hoogte morgenochtend. Op nadering van een vore (knik in de isobaren van het lagedrukgebied dat boven Ierland ligt) die van zuid naar noord over Nederland trekt draait de wind zowel aan de grond als op die hoogte naar pal oost. De warme tussenlaag verdwijnt tijdelijk en de vorst wind bovendien terrein.

Brrr. Morgenochtend ligt de temperatuur dan rond de -4 graden, bij  windkracht 5 tot 6 uit het oosten!  Dat voelt als hierboven. En sneeuwjacht niet uitgesloten! Wat een verschil trouwens met het zuidwesten. Deze verdeling (-4 in het uiterste noordoosten tot bijna +10 in Zeeland) blijft vrijwel de gehele dag intact. Met de vorstgrens via Terschelling over de Noordoostpolder en het zuiden van Drenthe.

Op het ogenblik is het in het winterse noordoosten zo goed als droog. Maar vanuit het zuidwesten nadert een nieuwe -vrij intensieve- neerslagzone. Wat dat gaat brengen is ietwat onzeker maar enorm spannend.

Sneeuw in het noordoosten lijkt het meest waarschijnlijk. Zeker volgens HIRLAM. Meteen vanaf het moment dat de neerslag (in de loop van komende nacht) de vorst ontmoet. Accumulatie tot een dekje van zo’n 3 centimeter is mogelijk.

Gevolgd door ijzel

Maandagavond draait de wind in dit model echter weer naar zuid tot zuidwest en komt de volgende push van nog steeds het “Fonzie scheme”. Aan de grond blijft de wind nog lang oostelijk; met mogelijk een langdurige ijzelperiode tot gevolg. En als het aan het ECMWF ligt, dat de vore anders berekent en daardoor de wind veel minder naar oost ziet draaien, ook vannacht in eerste instantie alweer ijzel, dan tijdelijk sneeuw, maar ook eerder morgenmiddag opnieuw ijzel. Dat zal hoe dan ook waarschijnlijk opnieuw een code oranje opleveren! Verder is het te hopen dat er meer sneeuw dan ijzel gaat vallen wat vooral vannacht dus wel het geval lijkt. Opgemerkt dient te worden dat het ECMWF vooral vanmiddag maar ook actueel nog 1 tot twee graden te hoog zit.  En pakt het iets anders uit – de details zijn ongelofelijk kritisch en spannend..

Dan hebben we een ijzelramp zoals op 2 maart 1987 te pakken. Hierboven Veendam destijds.

Maandagavond ijzel

Kijk maar: aan de grond nog steeds een paar graden vorst. Dat gaat morgen een onrustig begin geven van de eerste schooldag na twee heerlijke vakantieweken. De noordelijke weerstations hoogstens ook al een paar Hellmannetjes.

Het HIRLAM model rekent maar tot 48 uur vooruit. Dus stappen we weer even over op het ECMWF. Dat kwam vanavond in de nieuwste run toch met een verrassing (H/T Ab). Dinsdag komt de kou mogelijk nóg een keer terug. Woensdagochtend en begin middag is die dan op het zuidwestelijkste puntje en ligt de sneeuw/ijzel grens (onzeker nog natuurlijk) via Amsterdam over het midden van het land. Dat wordt opnieuw even spannend, daarna lijkt het echt gedaan. Pas later in januari is er kans op een winters vervolg. Hieronder graag alle on-topic reacties met betrekking tot de sneeuw en ijzel in ons land.

PS Fonzie is ingebracht door Jos Graafsma: Deze naam is van mijn 2e hond geweest. Hij adoreerde sneeuw. Zelfs in de laatste resten smeltende sneeuw ging deze gekke labrador breeduit liggen slapen. Een toepasselijke naam voor een dump. Ter ere van een goede vriend.