Waarom we op de valse SSW na hoopvol moeten zijn voor winter 2016-2017
Het aftellen is begonnen dames en heren! Over minder dan 24 uur gaan de klokken weer in wintermodus en dat laatste doen wij hier ook. Een ander jaargetijde breekt aan. Als je de berichten en reacties hier op de site, maar zeker ook op andere sites hebt gevolgd, dan weet je dat er momenteel van alles boeiends aan het gebeuren is in onze atmosfeer. Verschillende media berichtten over een ongewoon vroege opwarming van de stratosfeer (Sudden Stratospheric Warming – SSW) wat de kansen op winterse uitbraken serieus verhoogt. Baalde ik toen even dat wij niet als eerste met dat bericht kwamen, zeker omdat ik er een paar weken geleden nog een bericht over wou schrijven, maar er door tijdgebrek niet aan toekwam. Toch valt er nog een en ander over te zeggen. En niet alleen daarover hoor: er zijn nog redenen waarom we hoopvol mogen zijn voor echt laagland-winterweer de komende maanden.
Eerst over die SSW. Voor diegenen die er totaal niet mee vertrouwd zijn: een SSW ontstaat doordat heel hoog in de stratosfeer (luchtlaag van 10 tot 50 km hoogte) de poolwervel, die normaal gezien vanaf deze maand weer op gang komt, plots heel erg begint te wiebelen. Zo kunnen er golven in ontstaan net zoals golven op de zee. En wanneer zo’n golf te hoog wordt kan die achterwaarts omslaan en breken. OK, dat achterwaarts omslaan zie je dan weer niet op zee natuurlijk, maar met je fantasie kan je je er wel een en het ander bij voorstellen. Een gevolg van dat omslaan, is dat de lucht samengeperst wordt en daardoor opwarmt waardoor heel de poolwervel verstoort wordt of zelfs helemaal stilvalt en omkeert van richting. Wil je een meer gedetailleerde omschrijving, lees dan even dit bericht dat ik er vorig winterseizoen over schreef even terug.
Groot was mijn verbazing toen ik deze week dan deze figuur bekeek. Het geeft de temperatuur weer van heel de onderste 50km van de atmosfeer op hoge breedtegraden van het lopende jaar. Links is januari en rechts december. Vandaag (eind oktober) zitten we dus vlak voor de N van november. En huh? Er is helemaal geen SSW te zien??? Tsja, je kan moeilijk iets opwarmen wat nog niet koud is natuurlijk.
Maar zo ziet een SSW er normaal uit. De opwarming begint helemaal bovenaan de stratosfeer op 50 km, en die zet zich dan steeds verder naar onderen door. Ik heb nu even die van eind 2011 genomen, want dat was de eerste SSW die we hier op de site uitvoerig besproken hadden, en die leidde ook effectief tot een felle koude periode in de LL enkele weken later. Dat was het jaar dat we hier op site als reageerders via een wedstrijd zelf boude voorspellingen konden doen, weet je nog? Maar dat even ter zijde.
Terug naar de actuele situatie die je hier in deze animatie mooi kan volgen. Nope, duidelijk geen opwarming van de stratosfeer boven de Noordpool te zien momenteel op het 10hPa-vlak (zo’n 30 km hoogte). Wel boven Antarctica, maar dat heeft vermoed ik dan weer eerder te maken met het einde van de winter daar.
En toch hadden de andere media het niet volledig fout de voorbije week. De poolwervel is momenteel wel degelijk gesplitst. Niet als gevolg van een SSW dus, maar wel omdat er in de troposfeer en de onderste stratosfeer momenteel veel warmte hangt, waardoor de poolwervel maar niet op gang komt dit jaar. Laten we het gewoon maar een valse SSW noemen. Geen echte, maar de uitwerking is voorlopig wel hetzelfde.
Als we verder in de toekomst kijken, zien we dat de split er na komende week uitgaat en er wat meer schwung komt in de poolwervel. Maar hij ligt dan nog steeds niet op zijn normale plaats. Het lijkt dan eerder op een poolwervelverplaatsing. Zou die ook vals zijn? Tsja, we beleven duidelijk boeiende tijden want zoiets heb ik eerlijk gezegd zelf nog nooit gezien.
Onderaan de stratosfeer op zo’n 12km hoogte (waar we in de buurt van de bekende straalstroom komen), zien we dat de circulatie binnen 10 dagen heel sterk meandert in onze omgeving, met hogedrukimpulsen boven de Atlantische Oceaan, en West-Europa in een noordwestelijke hoogtestroming. Leuke vooruitzichten nu we zo richting winter gaan!
En afsluitend: volgende winter zal de QBO in zijn oostelijke fase zitten, en met een tegen dan nog lagere zonneactiviteit (solar flux onder de 100 fsu) zal de kans op een Major SSW in winter ’16-’17 wel groot zijn. Ik kijk er alvast naar uit!
Trouwens, in dat bericht van vorige winter (zie link hogerop) sloot ik toen af met de bovenstaande quote. Je ziet het, je leest het toch eerst op WSWM 😉
Op die quote toch nog even doorgaan, want de voorbije jaren kwam ik in oktober telkens met een bericht over de kansen op het optreden van een echte SSW de daaropvolgende winter. Want dat lijkt voor een groot deel samen te hangen met de stromingen boven de evenaar (de Quasi Biennial Oscillation – QBO) en de activiteit van de zon. Ik ga er nu niet te hard op ingaan. Je kan altijd dit bericht van ongeveer twee jaar geleden weer eens nalezen. Ja, ik weet het, ik bezorg jullie flink wat leesvoer vandaag. Haha. En wil je de werking van de QBO aan het werk zien, bekijk dan zeker ook even deze animatie (wel even wat lager scrollen). Conclusie is dat wanneer de wind in de stratosfeer boven de tropen uit oostelijke richting waait, in combinatie met een zwakke zonneactiviteit, de kansen op een echte SSW groot zijn.
En ja hoor, de QBO zit nu in een oostelijke fase. Begin dit jaar was er wel even een grote verstoring (waarschijnlijk het gevolg van de El Niño toen), maar dat heeft zich later weer herstelt …
… en ook de zonneactiviteit is momenteel laag. Goed zo, veel kans dus dat we komend winterseizoen een echte Major SSW met dito poolwervelsplit gaan meemaken. Nu ja, dan moet de poolwervel wel eerst op gang komen natuurlijk Mij niet gelaten hoor, ik wil nu ook al wel meteen de winter induiken.
In het bericht van twee jaar geleden waar ik daarnet naar linkte, stond ook nog iets anders interessants. Is de Arctische Oscillatie (maat voor de sterkte van de straalstroom) in oktober heel sterk negatief (kleiner dan -1) of positief (groter dan +1), dan is er een kans van 64% dat dat de rest van de winter zo blijft. Een negatieve index wijst op de afwezigheid van een sterke straalstroom, een positieve op het omgekeerde. Dat jaar (2014) liep het in extremis nog mis. De AO is toen eind oktober geëindigd op een negatieve waarde net onder de -1. Net genoeg dus om die regel te laten opgaan. Maar je zag het al op deze grafiek. De AO stond op het punt om naar positief om te slaan, en dat hebben we de rest van die winter geweten. Een flutwinter van jewelste. Ach, laten we zeggen dat die winter dus het andere stukje van die 64% was.
Kijken we nu naar de huidige situatie, dan zien we voor dit jaar een AO-index voor oktober die nog een flink stuk lager ligt dan 2 jaar geleden. Woepwoep! Laten we zeggen: 60% kans dat dat de rest van de winter zo blijft. Een straalstroom die dus niet op gang komt met regelmatig kansen op flinke winterse uitbraken!
Je leest het, deze winter wordt anders dan de vorige drie. Goed, laten we er als slot nog snel wat kaarten bij nemen. Deze liet ik daarstraks al zien. De hoogtestroming neigt ernaar om binnen 10 dagen noordwestelijk te worden in ons deel van de wereld, met hogedrukimpulsen boven de Atlantische Oceaan …
… en dat zien we ook op de grondkaarten. Die noordwestelijke stroming, en een koud laag boven de oceaan dat onze kant op koerst in de GFS18-run van afgelopen nacht.
Dat laag schuift dan uiteindelijk onder de Lage Landen door wat de wind bij ons in de oostelijke hoek jaagt. Koud dus, en met kans om al wat witte vlokken in het laagland te zien. Maar … de termijn is wel heel erg ver. Dus nog niet op vastpinnen aub. Wel iets om naar uit te kijken, want …
… de GFS00-run van deze ochtend komt met een soortgelijke ontwikkeling. En EC? Die is momenteel nog niet helemaal binnen (straks wellicht een kleine update in de reacties), maar die neigt ook sterk naar dit scenario. Winter is comming weten we vanuit Game of Thrones. Hij is er nog niet, maar staat wel al op de kaarten. Tot later!
toevoeging:
De twee grote weermodellen gaan hand in hand want ook het Europese model komt met winterse kaarten op lange termijn!
TOP bericht Frederic! Leuk om je enthousiasme in dit bericht te lezen!
Woep Woep!
Was gewoon even benieuwd wie die BV wedstrijd had gewonnen 🙂 Ronaldo had er nog een fles rum opgezet….
Fijn bericht! Zowel qua inhoud als qua boodschap.
Ik geloof dat ik dat gezinsabonnement op de ijsbaan in de voorverkoop durf te kopen dit jaar 😉 😉
Laat maar komen die winter we zijn er klaar voor.
Waaw, dankjewel voor deze duidelijke uitleg. De link naar je vorig artikel is een verduidelijking van jewelste. Merci hiervoor.
Ik ben deze site reeds een 3tal jaar aan het volgen vanop de zijlijn,maar nu wou ik toch eens reageren.
En misschien speelt mijn blijdschap ook wel wat mee naar de komende winter voorspellingen 😉
Gewoon blijven doen @Kenneth. Misschien ben jij wel onze lucky bird 🙂
Ik hoop zeker op een goede, koude, witte, lange winter. Zolang dat zelfs wij Nederlanders wennen aan de sneeuw en koud. Maar van mij mag de winter nog even wachten hoor. Vanaf december mag het los barsten. Dan het liefst vanaf half december.
Gewoon een gevoel hoor. Zoals er in het voetbal weleens wordt gezegd, vroeg scoren kan het jezelf makkelijk maken maarrrr de tegenstander heeft ook nog een heel groot deel van de wedstrijd om de achterstand goed te maken… maar heerlijk jongens! We zijn los! Let the game begin, lets get ready to rumble!!!!!
Frederic, je valt wel met jouw neus in de boter met “zulke” kaarten van GFS en EC.
Trouwens, 2011 met z’n BV’s…….. tsjonge, is dat alweer zo lang geleden? Was wel leuk op de site. Wie weet komen deze tijden weer terug hie. Dit m.b.t. eerdere berichten deze week over deze site 🙂
EC gisterenavond verplaatste de NW-stroming van za 5-11 naar ma 7-11 en de kaarten van vanochtend zijn weer helemaal terug. Wat een spanning komende week! Eind van komende week misschien de winterbanden er denk ik maar eens laten opleggen 🙂
Mooi duidelijk bericht,
Frederic, hoop weer meer van die interessante berichten van je te lezen, de komende tijd!
Lekker bericht om te lezen als je wakker wordt! Misschien toch op voorhand al weekendje winterberg boeken:-)
Lekker Fré, de fun is begonnen 🙂 Zit ook te denken een paar dagen naar winterberging te gaan, eens goed in de gaten houden!
Goede weerbericht @Frederic 🙂 En ja de poolwervel is vergeleken met afgelopen jaren een stuk zwakker rond deze tijd en dat lijkt ook voorlopig te blijven gezien die grafieken en dat biedt hoop voor winter uitbraken komende maanden voor de LL.
Blijf het zelf ook volgen de situatie..!!
Leuk Ab! Ik lees jouw tussentijdse bijdragen altijd zeer graag, en blijven omarmen hѐ! 😉
Klasse
De koffie smaakt me goed deze ochtend! 🙂
En net zoals zijn voorgangers eindigt GFS06 … Brrrrr … koud



Een schuift het polaire front vanuit het NW naar het zuiden:
Daarna komt een polar low vanop de zuidtip van Groenland naar de Britse eilanden en Frankrijk gezakt:
En als cliffhanger komt er nog zo eentje, ditmaal vanuit Scandinavië:
De sneeuw glijdt telkens wel langs ons heen, maar een serie dagen met nachtvorst en overdag maar net boven 0°C zijn daarvan het gevolg
In de laatste run van GFS zijn er een flink aantal leden die een koud scenario rond 9 november ondersteunen. Als ik aan de hoofdrun een wegingsfactor 3 toeken en aan de overige leden 1, dan is er meer dan 60% kans dat het rond 9 november niet meer boven 1 graad uitkomt. Een kansrijk scenario!
Frederic, je diepte-analyse is een mooi referentiepunt voor de winter 2016 – 2017!
I like your math @Breunis 😉
Is KNMI al op de hoogte? Kunnen ze alvast weeralarmen afgeven voor een weeralarm!
Kom maar op winter.
Interessant bericht! Ben benieuwd wat er uiteindelijk gebeurt deze winter.
Mooi bericht weer Frederic.
Laat die winter maar komen, heb ook voorkeur vanaf december, of wordt deze winter gewoon lang;-)
Spannend
toch even onze voetjes op de grond houden. Want hoewel de GFS06 de zoveelste koude run op rij is (deze keer zelfs met een serie ijsdagen!!!), het blijft een koude uitbijter binnen het ensemble. Hier dat van Brussel, België:

Tableaux GFS aan de Nederlandse kust geeft een ander beeld. Waarom ziet het diagram er heel anders uit?
http://www.meteociel.fr/modeles/gefs_table.php?ext=1&x=454&y=105
Jouw link verwijst naar de temperatuur op 850 hPa. Als je op T2m drukt, klopt hij gewoon.
😆
Ja, zie het nu ook. Dat is toch zo’n 1400 meter verschil…
Hadden we nu die berg maar die er niét komt 😉
Geweldig verhaal! Ik ga direct even een kuub haardhout bijbestellen, want de prijzen gaan straks stijgen, vrees ik.
Ik ben er klaar voor! Winterbandenwissel geregeld, abonnement ijsbaan ook aangeschaft, dus laat die winter maar komen!
Lekkerrrr bericht Frederic! Of moet ik zeggen brrrrrrrrricht?
Complimenten Frederic voor deze kickoff. En dan met zulke kaarten, mwah, jij hebt slechtere starts van het wswm seizoen gehad. 😉
Heerlijke vooruitzichten. In de Alpen heeft Mayrhofen de eerste piste ook geopent! Op deze piste wordt momenteel wel alleen maar getraind maar toch… HET GAAT BEGINNEN https://www.facebook.com/mayrhofen.hippach.zillertal/?hc_ref=PAGES_TIMELINE&fref=nf
Snel nog een berichtje voor ik op de lappen ga. Net het bericht op weer.nl gelezen. Lang geleden dat ik daar nog eens kwam, maar eigenlijk wel interessant. Daar hadden ze het over een nieuwe studie die vorige week verschenen is. Het splitsen van de Poolwervel is niet het gevolg van een SSW, maar van de warmte in het Noordpoolgebied terwijl het in Siberië en Canada net kouder is dan normaal.
En zo beginnen stilaan alle puzzelstukjes in mekaar te vallen om het klimaatsysteem van de aarde te begrijpen. Maandagochtend zal ik er eventueel nog even op terug komen.
Straks komt Ronaldo nog met een avondupdate! You go Ronaldo!
Wat een zeer boeiend en leerzaam stuk. Thnx!!
Wat een geweldig bericht! Genieten!
Heerlijk we zijn weer begonnen, Frederic dank! Leuk om weer vertrouwde namen te zien in de reacties. Vanaf nu weer een ochtend en avondbericht. Here we Go!
https://sunriseswansong.wordpress.com/2016/10/28/arctic-sea-ice-the-displaced-cold/
Leuke overdenking….
Ik snap oprecht niet wat men hier zo leuk vindt aan snijdende ijskoude oostenwind en sneeuwstormen.
Die snijdende rotkou doet alleen maar pijn, en sneeuw zorgt meestal voor talloze ongelukken in het verkeer.
Leuk man. Laten we idd hopen op mega kou, bevroren ledematen en kettingbotsingen door gladheid. Wooptidoo.
Wooptidoo …
Oplossing voor jouw inbreng Frank:
Thermokleding
Handschoenen en muts
Winterbanden
Gezond verstand
Laterrrrr!!!
Duidelijk geen winterliefhebber…
Tegen kou kan je je kleden en tegen warmte niet bijvoorbeeld 😉
En ja op de weg heb je zelf in de hand achter het stuur koud of niet koud 😉
Frank, ik snap oprecht niet waarom jij deze site bezoekt, laat staan een reactie geeft!
Frank, in januari vakantiebeurs in Utrecht. Ga daar eens kijken op de afdeling tropische bestemmingen!
@Frank,
Een echte koude winterse winter voelt veel minder koud aan dan een natte stormachtige kwakkelwinter met temperaturen tussende 0 en 10 graden. Als het vriest, kan het niet regenen en koel je veel minder snel af dan wanneer het regent.
Tip: koop een goede donsjas met minstens 800 cuin dons, sommige van die jassen zijn zo licht dat je niet eens voelt dat je ze aan hebt. Het grappige (of irritante) van dons is trouwens dat ze warmer zijn als het goed vriest dan wanneer het dooit. Je hebt tegenwoordig trouwens ook waterafstotend hydrofoob dons, voor ons klimaat eigenlijk een absolute must want normaal nat dons isoleert helemaal niet
Wauw, dat zijn mooie vooruitzichten. Word er al helemaal warm van.