Elfstedentocht

Gaat een pluk oostzeesneeuw ons schaatsfeest bederven?

ensemble Elfstedentocht Friesland 0802_00u

Hierboven zoomen we in de de belangrijke serie temperaturen tot aan komende zondag. Het is waarschijnlijk dat de drie nachten tot zaterdag deels kouder uitvallen dan deze grafiek suggereert. Het grid van het weermodel is te groot om het Flevopolder-diepvrieseffect goed te berekenen. De nacht op zondag is onzeker. Toch kunnen we uitgaan van ook weer matige vorst op die cruciale laatste nacht. De grote winst zit hem in de lage maxima vrijdag en zaterdag. De grootste kink in de kabel momenteel is de nu voor donderdagmiddag berekende lichte dooi die hoogstens een paar uurtjes gaat duren.

De weermodellen leren ons vanochtend dat het echt is: zondag of niet! Maandag is echt afgevallen omdat alle modellen serieuze dooi berekenen met in de nacht op maandag al nauwelijks vorst meer. Zaterdag blijft een ideale schaatsdag, maar vanwege die nu tegenvallende donderdag heeft een Elfstedentocht de 24 uur ijsaangroei tussen zaterdagochtend en zondagochtend keihard nodig. Het lijkt me een kwartje op zijn kant momenteel en we hebben tot de persconferentie vanavond echt nog enkele meevallende signalen nodig om op een goede afloop te mogen hopen. We krijgen nog een ECMWF ensemble, nog een GFS06u en een GFS12u voor de persconferentie begint.

Donderdag lichte dooi de kaarten
[fbphotos id=347145911986287]
Klik thumbs voor grote kaarten

Het is op het eerste gezicht onbegrijpelijk waar de dooi donderdag vandaan komt. Er ligt een prachtig scandihoog ten noorden van de Lage Landen (LL). Normaalgesproken goed voor een aanhoudende oostenwind. Toch gaat de wind donderdag ineens een paar uurtjes over de Waddenzee naar het zuiden blazen. Met een hele vreemde windschering van noordenwind bij ons en harde zuidenwind voor de kust van Noorwegen.

Donderdag lichte dooi de oorzaak
[fbphotos id=347146845319527]
Klik thumbs voor grote kaarten

Hier vinden we de oorzaak van wat er donderdag gebeurt. Sinds vannacht ligt er een kleine depressie boven St. Petersburg en die activeert boven de zuidelijke Oostzee – die nog grotendeels open is (zie fraaie kaart en dit nomen est omen ijsbericht voor de scheepvaart van Dr. Schmelzer (LOL) – tot een zwakke sneeuwdepressie van twee keer niks. Het ding koers linea recta naar de Alpen waar een paar centimeter sneeuw gaat vallen en ook onderweg in Duitsland trouwens. In Nederland krijgen we alleen die ellendige draaiing van de wind naar noord mee, waardoor het een paar uurtjes even licht gaat dooien donderdag. Donderdagavond is alles weer gladgestreken en komt er weer een pittig koude nacht.

Tja en zelfs als we ons niet gek laten maken door wat er donderdag gebeurt – daar moeten de Rayonhoofden dan wel stalen zenuwen voor hebben want die lichte dooi donderdag gaat je niet in de koude kleren zitten – zelfs als die “schade” meevalt, dan nog is zondag niet de ideale schaatsdag. Het enige voordeel van de invallende lichte dooi is dat in de vroege uren bij minder koude temperaturen wordt gestart wat ook dito minder lichamelijk ongemak en risico met zich meebrengt. Toch is zaterdag gewoon de zonnige koude droomschaatsdag.

Wat zeggen de modellen over zondag?

  • GEM: tot maximaal 2mm (mot)regen te beginnen in de zeer vroege ochtend en in de namiddag alweer droog
  • GFS: tot maximaal 1mm motregen en motsneeuw te beginnen rond een uur of tien tot in de late avond
  • ECMWF: tot maximaal 1mm motregen te beginnen rond een uur of tien tot een uur of zeven ’s avonds
  • NOGAPS: zondag hele dag droog en pas ’s avonds motregen

Omdat GEM duidelijk het ongunstigst is toon ik hieronder de kaarten van de frontpassage: (meer…)

Door Hajo, geleden

Op basis GFS18u en KNMI Elfstedentocht komende zondag!

Klik voor grotere kaart

Op basis van de GFS18u (beschikbaar sinds 0.00u) zeg ik nu: de Elfstedentocht kan komende zondag gereden worden! Dat is dan puur als de getalletjes en weerbeelden van deze run zo uitkomen als ze op de  weerkaarten staan. En ik neem erin mee dat het KNMI een reeks lage minima opgeeft in de meerdaagse verwachting die zojuist om 0.16u is geupdate.

Lekker is die! Dat is toch weer een mooie serie die uit de hoofdrun-ensemble post processing van het KNMI rolt. Waarbij je dus moet zien dat de wedstrijdrijders op zondag de tocht grotendeels onder het vriespunt zullen rijden. Alleen de toertochtrijders krijgen vanaf het middaguur met dooi te maken. Maar omdat het licht waait en droog is, verwacht ik niet eens plassen op het ijs. Het meeste zal sublimeren. Maar omdat een bonk ijs van 15cm een flinke warmtecapaciteit heeft duurt het even voor de kou van de nacht ervoor eruit is. Het ijs houdt zichzelf dus nog een tijdje koud. Nee, als ik dit zie zeg ik echt: zondag! Jullie?

Hoera
Credits voor Erwin die om 23.27 uur reageerde dat de weersomstandigheden zaterdag weliswaar gunstiger zijn, maar dat de 1 à 2 cm ijs extra van de nacht op zondag keihard nodig zijn. Daar voeg ik aan toe dat de paar graadjes vorst zaterdag overdag ook nog voor ijsaangroei zorgen. Je pakt dus 24 uur ijsaangroei extra in ruil voor een beetje dooi op zondag (zie kaart hierboven – joepi: de fancybox popups doen het weer) waarbij je kunt bedenken dat het aantal mensen dat uitgeput en onderkoeld zal raken bij -8ºC in de eerste uren van de tocht groter zal zijn dan bij de -3°C zondagochtend. Met die verzachting heb je dus eigenlijk een geringer veiligheidsrisico. Hoera voor de dooi op zondag dus!

Hieronder nog een kijkje naar Valentijnsdag en daarna in de GFS18u… (meer…)

Door Hajo, geleden

Wintersport krijgt valentijnsneeuw, Elfstedentocht liefst zaterdag

Rechter muisknop voor grote kaart

Ten aanzien van de Elfstedentocht moet je als weerman de geruchten vanuit Friesland (zie artikel Telegraaf) combineren met wat de weerkaarten aan optimisme toestaan. Wat de pret vanmiddag, vanavond, vannacht en morgen overdag drukt is dat we de matige en strenge vorst en zeker de zeer strenge vorst eventjes kwijt zijn. Anderzijds zit er in de dikke laag ijs die er nu ligt ook kou opgesloten die aan de onderkant het ijs heus wel door laat groeien. Een paar centimetertjes erbij en de tocht der tochten kan doorgaan.

Zondag kan ook
Hierboven de kaart van de nacht op zaterdag. Ook de nacht op donderdag en de nacht op vrijdag brengen weer matige en strenge vorst. Dan rest eigenlijk alleen nog de vraag: alles op alles zetten voor zaterdag of toch nog de koude nacht op zondag erbij pakken, wetende dat het dan zondagmiddag licht dooit. In de drie modellen die ik op de voet volg is de maandag wel echt een beetje uit de gratie.

Wat zeggen de modellen?
Kort maar krachtig vat ik het zo samen:

Europees model (ECMWF – KNMI):

  • zaterdag super de fluper met paar graden vorst, strak blauw en nauwelijks wind
  • zondag kan ook zij het met lichte dooi en motregen, sowieso zwaar bewolkt, zwakke wind

 Amerikaans model (GFS):

  • zaterdag super de fluper met paar graden vorst, strak blauw en nauwelijks wind
  • zondag kan ook zij het met lichte dooi, eerst zonnig later bewolkt, zwakke wind

Canadees weermodel (GEM):

  • zaterdagochtend al bewolkt en invallende lichte dooi, wel droog, vanaf einde van de middag sneeuwval, ’s nachts overgaand in ijzel
  • zondagochtend regen, daarna snel opklarend, lichte dooi

3 modellen berekenen Valentijnsneeuw Alpen
[fbphotos id=346793705354841]
Voor grote afbeeldingen zie dit facebook album.

Dat de laaglandwinter nog op vol stoom doorgaat na het weekeinde is nu zo goed als uitgesloten. De drie modellen geven allemaal flinke sneeuwval aan de noordkant van de Alpen medio volgende week (GEM en ECMWF dinsdag en GFS woensdag). Dat zou als een enorme klaterregen over Nederland gaan. Erg goed nieuws voor de wintersport: deze sneeuw komt precies op tijd. Het is een droomseizoen en het moet een droomseizoen blijven.

Het zij de Alpengangers gegund natuurlijk. Schitterend zelfs zo vlak voor de krokus (ik ga met gezin naar Pitztal). Maar wij willen natuurlijk weten of er een kans is dat er na Valentijnsdag herstel van de winter zou kunnen komen. Ik acht de kans daarop momenteel 50%. Keer op keer zien we modelruns daarvoor kiezen. Gisteravond en vanmiddag had GFS een fors herstel van de winter. Vanavond doet het ECMWF dat zij het iets voorzichtiger. Toch begin je te denken dat deze ijsvloer gewoon niet helemaal gaat wegdooien. En hoe snel vriest 5cm water op het ijs weer aan?

Hieronder het voorzichtige herstel van de winter in het Europese model… (meer…)

Door Hajo, geleden

Wordt alleen Valentijnsdag een zachte dag?

Rechter muisknop voor grotere plaat

Het GFS model komt 4 keer per dag met nieuwe rondes nieuwe kansen nieuwe kaarten. Net als de op een na laatste run (18u) is ook de 06u run (komt uit om 12u) een run met alleen een heel tijdelijke verzachting toevallig precies op Valentijnsdag. Overdag +5°C voor één luttel dagje. De nachten zonder uitzondering onder nul. En de nieuwe run laat het gewoon weer steeds steviger vriezen met in de LL nauwelijks sneeuwval met wat mij betreft als beste datu voor de Elfstedentocht maandag 20 februari!

Maar dit is maar een modelrun! Ik zou nog steeds alles op alles zetten voor een tocht komende maandag. De GFS 06u laat dat toe. Hoogstens langs de Waddenkust een graadje dooi de 13e, maar daar is het ijs het sterkst heb ik begrepen. Verder motsneeuw en gewoon vriezen. Met deze run weet ik één ding zeker: dat het NIET zeker is dat de Elfstedentocht zondag of maandag NIET gereden kan worden. Het is echt nog open.

En anders doen we hem toch maandag de 20e, of dinsdag de 21e, of woensdag de 22e of donderdag de 23e. Verder kijkt deze modelrun niet. Het ensemble vis ik zo op en dan weten we nog iets ten aanzien van de robuustheid van deze berekening! In elk geval moeten we serieus rekening houden met maar een heel tijdelijke verzachting! Happy Valentine!

Enne… kijk ik te weinig naar de Alpen en de skigebieden momenteel? Dacht het niet als er op het weer voor komende zondag niet eens een pijl te trekken valt. De Alpen zijn vandaag guur en grauw. Morgen is de zon terug en is het wisselend bewolkt met af en toe een sneeuwbuitje. Gewoon prima skiweer en vanaf het weekeinde weten we het niet. Wil je per sé een dump? Klamp je dan vast aan de Elfstedenvijandige GEM-berekening van vanochtend. Daar hebben we pas vanavond rond 19 uur een nieuwe van.

Hieronder zo dadelijk het ensemble (pluim) voor Friesland….. (meer…)

Door Hajo, geleden

Europees weermodel zondag motsneeuw, dan dooi, dan herstel

Rechter muisknop voor grote afbeelding

Als meteoroloog is het Europese weermodel smullen vanochtend. Net als het GFS model hier een window of opportunity voor de Elfstedentocht komende zondag. Het Canadese model had forse sneeuw zaterdagavond en regen zondag (zie hier). GFS is voor zondag helemaal droog en biedt nog een kansje voor de maandag (zie hier). Het Europese model (ECMWF) berekent wel een stevige dooiinval alleen de overgang op zondag zal nog goed te pruimen zijn: motsneeuw of motregen (dauwpunt net onder nul in de berekening) na nog een tamelijk koude nacht op zondag.

Verrassend einde
Even los van de Elfstedenkoorts toont het Europese model vanochtend na een reeks kwakkeldagen met ook de nodige regen (veel minder sneeuw naar de Alpen dan Canadees model) een verrassend herstel van de winterkou op donderdag de 17e.

[fbphotos id=346408982059980]
Voor grote platen ga naar dit Facebook album.

Hierboven zie je de manier hoe het ECMWF model vanochtend een krachtig herstel van de winter berekent! In eerste instantie via mijn BV5 met ook hoge druk boven Groenland maar dan toch weer meer naar een Scandihoog neigend met weer serieuze kansen voor droge kou en dus natuurijs. En zo kom je toch weer terug bij de Elfstedentocht: we moeten niet uitsluiten dat na een afgelasting komend weekeinde de ijsvloer een week later al weer fors aan het herstellen zou zijn. Ik meen dat we dat in 1996 ook hebben gezien: dat je na een hervatting van de winter gewoon weer op het “oude ijs” met een nieuwe laag aangevroren regenwater kon schaatsen. Wie helpt mijn geheugen even opfrissen.

Rechter muisknop voor grote plaat

Het ensemble is binnen en we zien inderdaad een beetje sneeuw komende zondag. Dat zijn de kleine rode piekjes in de grafiek rechts onder. Ik tel in de grafiek linksonder vier lijntjes die de dooiaanval uitstellen tot dinsdag waardoor maandag ook weer een optie zou worden. Enkele lijntjes blijven zelfs koud, wat wil zeggen dat er nog steeds een kans is dat de hele dooiaanval niet doorgaat. En toch een fors aantal lijntjes steunen de rode hoofdrun zodat de hervatting van de vorst eind volgende week ook een waarschijnlijk scenario is. Dat zou gepaard kunnen gaan met flinke sneeuwval (rode pieken volgende week dinsdag en woensdag) en ook daarna blijven de sneeuwkansen hoog, dus is het niet dat ik denk: “Stel die Elfstedentocht een week uit.”

Ik zou gewoon echt alles op alles zetten om zondag te rijden en die kans voor maandag strak in de gaten te houden.

Hieronder de hele serie nachten van het ECMWF voor de LL… (meer…)

Door Hajo, geleden

Amerikaans weermodel zegt Elfstedentocht komende zondag

Rechter muisknop voor groot

De GFS 18u van gisteravond laat was positief voor een Elfstedentocht komende maandag. De nieuwe 00u run (beschikbaar sinds 6 uur) geeft nog een window of opportunity komende zondag. Temperaturen op of net onder het vriespunt na een nacht met matige vorst. Wel al westelijke wind maar nog nauwelijks neerslag. Zie de kaart hierboven voor zondag 12uur. Heel anders dus dan het Canadese model dat al komend weekeinde een flink front naar de Alpen gaat doorlaten (zie vorig bericht).

Het GFS model laat pas de 15e een flinke plug neerslag door naar de Alpen en gaat dan richting 20e met kwakkelweer toch de kant op van mijn BV5 maar later en minder uitgesproken en minder koud dan in het Canadese model.

Rechter muisknop voor groot

Hierboven het ensemble van de 00u run voor Friesland. Je ziet de neerslaglijntjes op zondag allemaal tegen de grond gedrukt. Pas 14 en 15 februari zou het regenen. Eén moedig lijntje gaat voor fors herstel van de winter vanaf de 17e. Laat me alvast verklappen dat het Europese model dat ik in het volgende bericht ga behandelen. Juist voor deze spannende oplossing kiest. Een dergelijk herstel van de winter hoeft niet sneeuwvrij te zijn. Dus of we daarop willen gokken? Ik zou nog steeds alles op zetten voor een tocht op zaterdag of zondag, waarbij de kans bestaat dat we een vriezende maandag cadeau krijgen. Die lijntjes zijn in bovenstaande grafiek ook te vinden.

Niet wanhopen dus!

Hieronder later nog enkele GFS kaarten… (meer…)

Door Hajo, geleden

Canadees weermodel zaterdag regen, zondag sneeuw

Rechter muisknop voor groot

Als er een Elfstedentocht op het spel gaat kun je als weerman niet zo maar iets roepen. Dan moet je echt heel secuur kijken. Daarom vanochtend 1 blogbericht per model wat ik analyseer. Gisteren nog was de stand van zake dat de 3 modellen die ik dagelijks volg een Elfstedentocht na zaterdag onmogelijk maakten. Vanochtend zijn er zeker verrassingen te melden. Weinig verrassend is het Canadese model (GEM) dat al zaterdagavond een warmtefront laat binnendringen met eerst sneeuw en dan regen en dan zondag de 12e al flinke dooi.

Daarna een serie dumps aan de noordkant van de Alpen. Tja, daar ligt al zo weinig. LOL. In de LL kwakkelweer met nachtvorstjes en overdag lichte dooi. Winterse buien. Zeker ook regen daarbij. En pas helemaal aan het gaatje op het +240u moment donderdag de 17e een herstel van de winterkou vanuit het noorden. Precies volgens mijn BV5.

Snel door met de andere modellen die ik ook al heb geanalyseerd….

Hieronder volgen later nog enkele relevante GEM kaarten (meer…)

Door Hajo, geleden

Weermodellen 3-0 voor Elfstedentocht op zaterdag 11 februari

Hierboven het deels nog bedroevende beeld van de ijsdikte op de Elfstedenroute. De getallen zijn “user  generated” van de website ijsdikte.eu, een initiatief van degene die we hier kennen als reageerder Keida. Grappig is dat ik zonet zag dat het vanochtend daar tussen Lemmer en Stavoren net even -15°C is geweest dus dat is bemoedigend. Getallen op die website met een gele rand zijn 3-5 dagen oud. Suggestie aan Keida: nu je zoveel metingen binnenkrijgt moet je gewoon alles ouder dan 24 uur niet meer tonen en alles ouder dan 12uur een gele rand geven. Alleen zo zijn we niet helemaal aan de zich in Stilzwijgen hullende rayonhoofden overgeleverd.

De stemming in Nederland is inmiddels toch wel dat de tocht der tochten er zal komen. De weermodellen gaan vanochtend allemaal voor zaterdag 11 februari. GFS, ECMWF en GEM laten het allemaal op zondag of maandag tenminste tijdelijk misgaan. Met of een plens regen als sneeuw naar de Alpen over ons heen of een serie kwakkeldagen die het ijs ook geen goed zal doen. De dag waarop het kan (me is verteld dat zondag toch al geen optie is) is gewoon zaterdag 11 februari 2012. Waarbij ik me goed kan voorstellen dat de beslissing pas morgen wordt genomen als we weer een hele rits hoofdruns verder zijn. Als de weergoden er nog even zin in krijgen tot medio volgende week, dan heeft dat natuurlijk de voorkeur.

Update 9.38u: ik hoor net op de radio dat er nog geen datum is genoemd, dat woensdagavond de rayonhoofden weer bij elkaar komen en dat donderdagochtend weer een persconferentie is. Als ik zie dat het vannacht waarschijnlijk weer zeer streng gaat vriezen dan vraag ik me af of dit niet allemaal 1 dag eerder zou kunnen. Anderzijds vermoed ik dat het draaiboek van de organisatie zo is dat de zaak in 48 uur kan worden opgetuigd. Als ze maar niet de fout van de gemiste tocht van 1996 gaan herhalen!

Ik quote Wikipedia: Op 24 oktober 2008 publiceerde het wetenschappelijke tijdschrift Climatic Change dat volgens de berekeningen van het planbureau vier keer vaker de Elfstedentocht georganiseerd had kunnen worden: in 1939, 1979, 1987 en in 1996.

Hieronder enkele illustratieve weerkaarten… (meer…)

Door Hajo, geleden

Vanochtend op het nippertje de zeer strenge vorst gehaald

Klikken voor groot wordt gefixed

Grappig dat de weergoden ook van statistiek houden! Met -14,6°C om 7 uur nemen ze geen genoegen en dus persen ze er om half negen nog en fraaie -15,1°C uit. Natuurlijk is ons eigen koudemeer – de Flevopolder. Grappig dat deze dunne lens van zeer koude lucht (niet meer dan 50m dik) ook nog even naar Stavoren is gewaaid rond 8.50 uur. -15,0°C precies daar waar het ijs voor de Elfstedentocht nog het zwakst is!

Na de kids op de schaats naar school te hebben gebracht – heel grappig met een stukje ijs-water-ijs-sandwich ertussen – en ik weer weet wat brugbukken (leuk voor de Van Dale?) is, post ik snel dit korte bericht…. in afwachting van hoe de nu toch verregaand geoptimaliseerde site het gaat doen vandaag!

Glattalp -44,2°C
 

En in de Alpen? Beetje brrrr. De Glattalp kelderde naar -44,2°C vannacht. Geen record want op 7 februari 1991 werd hier -52,5°C gemeten. Zie dit geweldig volledige overzicht van temperatuurrecords op wikipedia.de. Dit weerstation is in bezit van MeteoMedia van de Duitse TV-weerman Jörg Kachelmann en enigszins omstreden. Kachelmann beweert echter dat zijn opstelling met de thermometer op 6 meter hoogte met een sneeuwhoogte van 4 meter precies goed is ingericht. Wat maakt het uit: het was gewoon fricking koud vannacht in de Alpen en wat mij verbaast zijn die gemeten windstoten op de toppen.

Hieronder de ochtend Nederlandse temperatuurserie vanaf half zes… (meer…)

Door Hajo, geleden