Eindelijk hebben we een gesloten ijsvloer! Representatieve foto ter plaatse in Rotterdam-Nesselande van water van circa één meter diep, vol in de wind. Naast de zon was tot nu toe vooral de wind de spelbreker. Ik moet eerlijk zeggen dat ik me toch enigszins in de luren heb laten leggen. Immers: dit is het kenmerk van een transportwinter. We hebben de wind nodig voor de aanvoer van de kou! Bijkomend verschijnsel is dan dat door de continue menging met het warmere water uit de onderste lagen (tegen de bodem nog lang 4 graden, bij die temperatuur is water het zwaarst) en de beweging op zich het nu eenmaal een aantal dagen duurt. De tijd tijd dringt nu natuurlijk echter; we zijn gewoon te ongeduldig.

Windarme of stille condities helpen dan natuurlijk het meeste voor het ontstaan van het ijs. Pas afgelopen nacht was dat zover. Op de meeste plekken zal het nu dicht liggen. Maar zelfs nu toch nog niet overal zien we: de watervogels waren hier zelfs bezig het wak wat groter te maken. Desondanks prachtig winterweer!  Overigens werkt hier de zon wel meer extra tegen. Die speelt de grootste rol op ondieper water – en juist de ondergespoten en ondergelopen banen en weilanden. De straling bereikt door het water of ijs heen de bodem en wordt dan ook nog eens deels gereflecteerd.

Maak ik meteen van de gelegenheid gebruik nog wat foto’s te delen die ik zondagmiddag tijdens een fraaie winterwandeling maakte. Hier aan de noordzijde van de Zevenhuizer Plas in de Eendragtspolder.

En aan de westzijde nog wat meer fraaie sculpturen. Donderdag wordt de dag voor nog veel meer spektakel; ik zie er naar uit. Op de achtergrond de skyline van Nesselande.

Koud maar genieten hoor!

Ook namen we natuurlijk nog een kijkje bij de Rotte; het potentiële schaatswalhalla in mijn regio. Hier in een bocht van de rivier in de luwte al dichtgevroren.

Iets verderop echter nog vrijwel open water. Ook gisteren was dat nog deels zo. Ik vermoed dat afgelopen nacht alles dichtgevroren zal zijn. Algehele beeld voor de wat grotere wateren is dus dat het vanaf nu hard zal gaan maar ook dat het levensgevaarlijk wordt. Met zoals bij mij achter ijs van 1 tot 4 dagen dikten variëren de diktes enorm.

De ijspluimen kunnen deels de prullenbak in wat mij betreft maar toch ga ik ze toch weer gebruiken. Zeker die van het KNMI vertoont grote gebreke wat ik echt bijzonder vind want het zou net als de overige parameters uit de numerieke modellen gewoon moeten kloppen en telkens bijgewerkt moeten worden. Nu we zien het: een uitgangspositie (gistermiddag) van 6 centimeter voor midden- en 8 centimeter voor noord-Nederland en nog steeds op Elfsteden-koers? Fail. Deze modellering voor “stilstaand, open” water van 2 meter diep. Met stilstaand wordt niet-stromend bedoeld; de wind is er wel degelijk een onderdeel van. Hooguit kan het zijn dat -want dat was het geval- de wat stevigere wind dan verwacht het ontstaan wat vertraagt heeft. Maar dan nog; er wordt gewoon stug mee doorgerekend.

Die van winterplaza -gebaseerd op dezelfde modelberekening op basis van het ECMWF model- doet het iets anders en hier hecht ik toch nog wel enige waarde aan. Water van één meter diep dus wat minder representatief voor het grotere water, maar wel aangepast zoals we zien. De 2 centimeter (gisteren) voor mijn regio (west) nog niet helemaal kloppend maar ok. We zien dat er nog zo’n 7 centimeter bij moet komen tot vrijdag. Het zou zo maar kunnen zijn dat dit wel redelijk klopt; bij een eenmaal aanwezige ijsvloer hebben we een geheel andere dynamiek. Nu gaan we uit van actueel 1 centimeter gaat dat vrijdag dus mogelijk in orde zijn. Ik ga ervoor. Bizar en uniek: pas in de (meteorologische) lente voor het eerst op de schaats! Wees echter allemaal op je hoede: zoals aangegeven zullen de plaatselijke verschillen extreem groot zijn! Bij voorkeur kun je het ijs een beetje lezen (let op de kleurverschillen) en ideaal is het als je op de hoogte bent van waar het wanneer nog open lag. Waar kan het al wel? Zie de twitter-compilatie die Hajo maakte!

Kijk aan. De uitgedroogde en bevroren bodem zorgt er inmiddels voor dat het ook zonder sneeuwdek goed kan afkoelen! Lokaal zal dit twee centimeter aangroei opgeleverd hebben afgelopen nacht. Beetje jammer dat in de eerste helft van de nacht een flink wolkenpakket van noordoost naar zuidwest overtrok anders hadden de temperaturen met name in Utrecht en Zuid-Holland nog flink lager uitgepakt.

Of het weer zo moet zijn: gisteren precies geen “landelijke” ijsdag; op het hoofdstation in De Bilt geen maximumtemperatuur onder nul. Beetje afhankelijk van de bewolking maar ik verwacht dat het vandaag ook weer net niet gaat lukken.

Ondertussen kunnen we wel spreken van totaalwinter. Aanhoudende sneeuwbuien op de Waddeneilanden en ook in de kop van Friesland en Groningen!

Nu we het daar toch over hebben: het lake-effect snow nog even een keer toelichten. Want wow dit is wel een heel fraai voorbeeld, over het kanaal! Aan de hand van het beeld en de kaarten van gisternacht maar het vindt ook actueel nog plaats.

De vereisten voor het ontstaan van de (zware) sneeuwbuien zijn naast een verschil in temperatuur tussen de lucht vlak boven het wateroppervlakte en de lucht op 1500 meter hoogte van ongeveer 15 tot 25 graden, dat de wind precies in de lengterichting over het water moet waaien zowel aan het oppervlak als op 1500 meter hoogte én dat de afstand over het water lang genoeg is; afhankelijk van de omstandigheden circa 100 kilometer. Wat verder nog helpt is uiteraard stuwing: dat zien we mooi in midden-Engeland. Hierboven de wind aan het oppervlak.

En hier die op 1500 meter hoogte.

Met watertemperatuur van circa 9 graden, luchttemperatuur rond het vriespunt en deze op 1500 meter hoogte de perfecte omstandigheden! Vergelijken we deze kaart nog even met het radarbeeld zien we meteen waarom het een stukje op de oceaan plots ophoudt. Een ander verhaal dan boven land: daar houdt het op enige afstand van de kust op door gebrek aan voeding van het water. In deze situatie wordt het op hoogte ineens veel warmer en zodoende krijgt de opstijgende lucht niet meer de kans op tijd te condenseren.

Snel terug naar de verwachtingen. Komende nacht in het zuiden van de lage landen nog weinig wind en afhankelijk van de bewolking daar waarschijnlijk de laagste temperaturen. Precies op tijd nog voor flink wat uitstraling; vanuit het noordoosten gaat de wat richting oost draaiende wind al weer stevig aantrekken.

En wordt de aangevoerde lucht steen-en-steenkoud. Dit worden ongeveer de maxima voor morgen.

Overigens geholpen door de lucht op het 850-hPa vlak; extreem laag! Ja inderdaad: hadden we dit in januari was het echt Siberisch geweest. Toch kunnen we hier in optima forma van genieten.

Dit real-time lijstje met de laagste maxima voor de derde decade van februari geeft fraai weer hoe extreem de omstandigheden zijn. Dit wordt hem voor vandaag natuurlijk niet; de temperatuur zal nog flink oplopen. Morgen komen we dus wel op ongeveer -4 uit voor De Bilt. Ja we zien het goed: alleen de barre winters van 1929, 1942, 1947 en 1956 (Hellmanngetallen tussen de 223 en 348) die allen een veel en veel koudere voorgeschiedenis hadden overtroffen of evenaarden dat!

Volgens  het ECMWF model passen daar deze dauwpunten morgen overdag, met een relatieve luchtvochtigheid rond de 20%. Ik denk, gezien ook de afgelopen dagen, dat dit model dat niet helemaal goed doet. De andere modellen komen rond de -15 graden uit. Nu ja, ook prima hoor!

Woensdagavond trekt de wind nog wat verder aan. Windkracht 5 boven land tot een 7 op het IJsselmeer, de Waddeneilanden en wellicht de kop van Noord-Holland. Het GFS model laat nu zelfs een windkracht 8 zien maar dat lijkt me niet waarschijnlijk. Vanaf dan tot in de loop van donderdagochtend zullen de gevoelstemperaturen op uitgebreide schaal tussen de -15 en -18 graden liggen; code geel zal afgegeven worden door het KNMI dan voor het hele land, actueel staat die al uit voor komende nacht in het noordoosten en oosten.

Tikkeltje overdreven wellicht vind ik zelf ook. Hoewel, het blijft de lichtste, huis-tuin-en keuken waarschuwing. En het kan gekker zien we overal om ons heen. Hoewel daar minder koud staat de gele koude-waarschuwing ook uit voor België. Duitsland en Oostenrijk doen het niet voor minder dan oranje. Voor Oostenrijk kunnen we ons daar iets bij voorstellen. Duitsland echter zegt al dagen: let op het wordt -10 en boven de sneeuw zelfs -15.. Voor Groot-Brittannië en Italië met name voor sneeuwval, nu ja dat valt ook wel te begrijpen.

Hoe dan ook; we gaan donderdag fraaie ijs-kunstwerken spotten aan de westzijde van de plassen en meren die niet dichtgevroren zijn.

Dan donderdag en in de nacht naar vrijdag sneeuw, samenhangend met de dooi-aanval. Logisch zou ik bijna zeggen, het is sinds 2005 (weten we het nog?) een beetje traditie geworden op 3 maart. Mijn dochter werd toen geboren. Ik ben niet bijgelovig maar zeer fraai vind ik het natuurlijk wel. Dit zou voor de vierde keer zijn. Schaatsen op haar verjaardag ontbreekt nog dus we gaan ervoor! Dat de dooi-aanval gaat slagen is vrij zeker maar hoe en hoe snel spannend.  In de huidige GFS-berekening krijgt België al snel regen terwijl het ECMWF het bij sneeuw houdt. Ook ijzel behoort tot de mogelijkheden; lastig te zeggen nog.

Wel is het beeld dat de vorstgrens in eerste instantie zo over midden-Nederland zal stagneren.

Het grote verschil met de pluim voor Groningen op vrijdag en zaterdag is dan ook markant. Daarna lijkt het vrij zeker gedaan al is het de vraag of de temperatuur richting de 10 graden gaat; de hoofdrun zit ver bovenin het ensemble. Voorjaar lijkt er sowieso nog niet in te zitten voorlopig; de neerslagkansen zijn groot en met aanhoudend aanzienlijke kansen op vorst in de nacht zullen we waarschijnlijk gaan koud-kwakkelen. Maar eerst uiteraard volop genieten tot in het komende weekend!

De afsluiter zal voor sommigen wat flauw zijn maar ik vind dit nog altijd briljant dus doe hem maar weer eens. Bedenk erbij dat het van vrôeger is. Ten tijde van de koude winters midden jaren 80!


Leo

Leo, chemisch analist, 50 jaar, is sinds zijn vroege jeugd enorm in (winter)weer- en sport geïnteresseerd. Zijn eerste sinterklaas-surprise was dan ook een ingevroren scheurkalender van Jan Pelleboer. Sinds de opkomst van het internet en vooral de toegankelijkheid van alle gegevens ging hij zich er wat verder in verdiepen. Tegelijkertijd kwam hij als vanzelf op de site van Hajo Smit uit. Dankzij mooie interactie met een aantal anderen die reageerden op de artikelen van Hajo ontstond het idee daar wat meer mee te gaan doen.

71 reacties

Gesloten voor reacties.