Gaan we de twintig miljoen halen en hoe lang duurt de oudewijvenzomer nog?

Sinds gisteren voldoen we aan de officiële (hier door het KNMI omschreven) definitie van de oudewijvenzomer, ter ere daarvan sieren zij (die oude wijven) de openingsplaat van dit bericht. Ze spinnen de levensdraden, in het mooie en rustige nazomerweer. Even opgezocht (hier en hier) want normaal heb ik eigenlijk niets met de mythologie. Behalve als het over het weer gaat. Fascinerend hoe die doorweven zit in het weer en de klimatologie toch! Waarom nu precies tussen 17 en 25 september is me alleen niet duidelijk, wie maakt me wijzer? Goed, Wikipedia gooit alles op een hoop en spreekt van begin september tot half november als mogelijkheden. Van mij mag het, zeker in de huidige situatie nadat in augustus de zomer er zo bruut de brui aan heeft gegeven. Hoe lang kunnen we nog genieten? Kijken we zo naar.

Eerst even terug naar gisteren. Dit kaartje behoeft op zich weinig toelichting, veel mensen zullen dat op woensdagmiddag zelf wel ervaren hebben en het werd ook door Hajo met gejuich ontvangen. Tot op de stranden volledig (na)zomers. Wat minder zichtbaar is dan de afgelopen dagen, hoewel Hoek van Holland nog net (voor de zoveelste keer dit zomerseizoen) boven de rest uitsteekt (met overigens een datumrecord), is dat juist het zuidwesten de afgelopen dagen de hoogste temperaturen pakte. Vrij uitzonderlijk maar goed verklaarbaar.

In deze periode van het jaar is het zeewater relatief warm en zijn de verschillen kust-landinwaarts daardoor op zijn kleinst. De wind aan de grond is aflandig en maakte op hoogte, vanuit het zuiden, boven Frankrijk een knikje naar links om via Zeeland zijn weg verder naar het noorden te zoeken. De droogste grond doet vervolgens de rest: daar gaat de minste warmte door verdamping van bodemvocht verloren. En die vinden we.. juist in een brede kuststrook of eigenlijk vooral alle kustprovincies. Terzijde: dat is volledig in tegenspraak met de klimaatscenario’s. Zoals te zien is op de kaart zijn de verschillen zeer groot. Deels toevallig want die blauwe vlek is Deelen, waar (ergens in juli) ruim 100 mm in iets meer dan een uur tijd bovenop het meetstation viel.  Gemiddeld zijn we landelijk iets natter dan het “normale” (gemiddelde 1981-2010) tekort (neerslag minus verdamping) van zo’n 90 mm.

Nu we het er toch over hebben: klimaat. Of is het toch weer. Dat laatste vooral als de natuurlijke variatie in ogenschouw genomen wordt. In ieder geval boeiend. Via deze interactieve pagina van National Snow and Ice Data Center (zoom voor zowel Noord- als Zuidpool naar hartenlust uit en kies je favoriete jaar) zie ik dat het zee-ijs in het Antarctische gebied gegroeid is tot de (record) omvang van 19.77 miljoen vierkante kilometer. En dagelijks komt daar nog steeds zo’n 75.000 bij, de oppervlakte van bijvoorbeeld de complete Benelux. Dat moeten we wel in perspectief plaatsen. De afwijking t.o.v. het langjarig gemiddelde is iets meer dan 5%. Opvallend is toch dat het proces al enkele jaren onafgebroken aan de gang is. Overigens hebben we het hier over “extent”, dat is het gebied waar volgens de algemeen geldende definitie minimaal 15% ijs voorkomt. De term “area” wordt ook gebruikt: dat is de echte ijsoppervlakte (als je alles tegen elkaar zou schuiven). Verder zijn er wat verschillende meetmethodes. Sunshine hours  (geweldige naam!) maakte gisteren melding van 19.91 miljoen vierkante kilometer en zal vandaag vermoedelijk feestelijk uitpakken met het overschrijden van de 20 miljoen km². Zoals gezegd is het procentuele verschil niet wereld (!) schokkend, maar toch leuk zo’n mijlpaal.

Natuurlijk komen er juist op zulke momenten ook alarmerende berichten naar buiten. Gisteren kwamen er weer twee tweets van Peter Kuipers Munneke voorbij: Antarctica krimpt (??..hij zal bedoelen het ijs dat er op ligt) 20% harder dan “gedacht” (iets met zware sneeuw) en de gletsjers zijn niet meer te redden. Ik moet zo eerlijk zijn toe te geven dat het mijn kennis te boven gaat en dus niet kan (ver)oordelen. Bij het vlug doorlezen van de laatste valt het veelvuldige gebruik van ” suggereert” echter enorm op. En ook de aannames dat dit onderzoek het enige juiste en  DE oplossing is en dat de klimaatsverandering een voldongen en volledig begrepen feit is. Niets is minder waar! De wetenschap is er echt nog niet uit. Voor zolang.. het voordeel van de (mijn) twijfel. Goed nieuws is er verder nog steeds uit het noordpoolgebied. Hoewel het smeltseizoen dit jaar wat lang duurt (het minimum aan zeeijsbedekking is daar nog steeds niet bereikt) is er inmiddels sprake van een trendje: groeiende omvang en volume, dat is zelfs Reinout van den Born met me eens.

Vandaag? Weer zo’n dag! Het Harmonie-model doet zoals gewoonlijk de hoogste verwachtingen maar acht ik deze keer ook het meest waarschijnlijk. De magische 25 zal opnieuw op ruime schaal aangetikt en zelfs overschreden worden. NB vergelijk eens met het droogte-kaartje wat ik zojuist liet zien! Vanaf Midden-Nederland in zuidelijke richting met een slag om de arm trouwens. Een front sluipt vanuit Frankrijk langzaam wat dichterbij en zal wat -lastig voorspelbare- bewolking gaan geven, mogelijk zelfs met al een eerste onweersbui.

Morgen en zaterdag zijn de onweerskansen een stuk groter. Dat ergens in of net na het weekend een omslag zou plaatvinden was al langer zeker, het tijdstip wat minder. Zo sprak Jeroen maandag al de voorzichtige verwachting uit dat het weekend nog mooi weer zou opleveren. Hij krijgt voor de helft zijn zin: zaterdag zal waarschijnlijk nog een heel aardige dag worden (met misschien als bonus de onweersbuien!) maar zondag doen we stap terug. Lagedruk vanuit de poolstreek heeft dan een bres geslagen in de hogedrukblokkade en doet de stroming in combinatie met een Brits-Atlantisch hoog  ieder geval tijdelijk noordelijk worden. Vanaf midden volgende week ligt alles nog open. Misschien houden we die noord(westelijke) stroming vast maar er zijn ook kansen op nieuwe -continentale- hogedrukinvloeden met herstel van het nazomerweer tot gevolg.

Onstuimig herfstweer lijkt het vooralsnog niet te worden. Mooi, kunnen de laatste druiven nog even goed rijpen (deze zijn al prima trouwens). De oogst is drie tot vier weken eerder dan vorig jaar! Het verhaal is bekend: warme voorjaar plus zomer. Net als de bladverkleuring. Wat ook maar weer eens aangeeft: meer weer dan klimaat; natuurlijke variatie. Maar met die bladverkleuring is volgens mij iets anders aan de hand dan o.a. de natuurkalender vertelt. In dit verhaal van Ed Aldus kan ik me meer vinden: niet de kou maar de abrupte afname van zonlicht is de oorzaak van de vroege herfstkleuren. Niet alleen uit biologisch en natuurkundig oogpunt maar zeker ook vanuit de stelling dat de natuur zich niet laat foppen en zich gewoon ieder jaar opnieuw aanpast.