Daar is vandaag dan toch -zij het voor even- de echte inval van de winter in Nederland! Hierboven de temperaturen zo rond het middaguur. In een groot gedeelte van het land 1 tot 3 graden vorst. Dat is op zich al opmerkelijk want dat was niet verwacht!
Hoe bijzonder wordt het echter als we naar de behaalde maxima kijken! Die waren allang gepasseerd. Meteen zien we trouwens dat slechts drie stations de eerste ijsdag te pakken hebben: Nieuw Beerta, Hoogeveen en Twenthe. In het oosten van het land het maximum al aan het begin van afgelopen nacht, in het overgrote deel van Nederland zo tussen 8 en 10 uur in de ochtend. De sprong was zeer opmerkelijk. Het zat zelfs gisteravond in geen enkele modelberekening en niet één meteoroloog had hem (dientengevolge!) voorspeld. En zelfs vandaag bleef het vrijwel onopgemerkt dan wel onbesproken (dat laatste omdat er kennelijk andere dingen op de agenda staan; zo’n winters verhaal past nooit in het verhaal /plaatje). Overdag hoorde ik op de radio soms niet meer dan “het is tussen de nul en drie graden”. In de auto onderweg naar huis hoorde ik nog een weerman van naam niet verder komen dan “vannacht gaat het één tot drie graden vriezen”. Wat ook mee zal spelen is dat de praatjes vrijwel zonder uitzondering ingestudeerd en vooraf opgenomen zijn.
Hardnekkige bewolking zorgt ervoor dat het vandaag nauwelijks opwarmt. Vorstig dagje… pic.twitter.com/Btd7J9NkEv
— Helga van Leur ☀ (@helgavanleur) 3 december 2014
Ik had me voorgenomen geen namen meer te noemen als ik me ergens niet helemaal in kan vinden. Maar deze wil ik toch even toelichten hoor. De pijlen zijn er nota bene al voor me ingezet.. Het heeft niets tot nauwelijks iets met de bewolking te maken. Dit is nu transportkou dames en heren! Kou-advectie met een duur woord. Die heb je in soorten en maten (afhankelijk van de weersituatie). Maar als je de term omzet naar normaal Nederlands betekent dat in dit geval niets meer of minder dan horizontaal transport van de koude door de lucht. En dat is wat -ineens in hoog tempo- gebeurde!
Bijzonder weer komt bijna altijd onverwachts! Deze kou-inval had geen één model verwacht. En zo blijft het weer al bijna 50 jaar boeien. — Ed Aldus | Weerman (@EdAldus) 3 december 2014
Zoals gezegd, erg weinig aandacht aan dit toch typische en zeker ook onvoorziene fenomeen. Alleen de echte hobbyisten (de zogenaamde weer-“amateurs” maar dat heeft in deze een eigenlijk te negatieve klank!) zoals Jan visser, Ed Aldus
en hardloopvriend Leen de Koning @ Nieuwerkerk aan den IJssel (hierboven de grafiek die hij rond de middag postte op zijn facebook-pagina) hadden ‘m scherp. En natuurlijk meerdere volgers van deze site.. “Broer” (maak je maar bekend hoor, we spreken elkaar hier het liefst met de echte voornaam aan 😉 ) constateerde om half één vanmiddag dat het in het hele land kouder werd en in De Bilt de temperatuur al ruim een graad gedaald was. Jeroen zag hem ook: “grappig, de temperatuur is nog steeds zakkende” Thans min 2.2 in Gilze Rijen zie ik Jeroen!
En Ab meldde terecht dat “het doek was gevallen” voor Vlissingen! Zoals ik maandag al schreef: daar vroor het op waarnemingshoogte voor het laatst op 3 april 2013. Ook merkte ik op dat er één dezer dagen een einde aan de opmerkelijke reeks zou komen. Dat dat precies vandaag (exact 20 maanden dus) midden op de dag zou gebeuren had ik natuurlijk ook niet voorzien. Grappig om te zien is dan ook wel weer dat 3 april erg laat in het seizoen is voor een bijna-in-zee-station (maar we weten het toch zeker nog wel: dat was na de extreem koude maartmaand) en 3 december best vroeg. Vanmiddag om 15h50 dook daar het kwik onder nul.
Om de oorzaak te vinden van deze nu ineens wel scherpe daling van de temperatuur (waar die er de afgelopen dagen niet van kwam) moeten we even terug naar het tweede plaatje van boven; de maximum temperaturen. Want heé. Vlieland en Terschelling ruim zes graden? Toch was ook daar juist kennelijk de oorzaak dat de transport-kou goed op gang kwam.
De korte enorme temperatuurs-toename viel samen met een forse windsprong! Niet van richting (aanhoudend oost tot noordoost) maar in kracht. Met daarvoor nauwelijks wind. Dus: de lucht die boven de warme Noord- en Waddenzee was blijven hangen werd binnen geblazen. Verder naar het zuiden van het land viel de opmerkelijke windsprong (bijna overal!) zo rond 9h00. Het moment dat de temperatuur de daling inzette dus. Ook dat is weer verklaarbaar: hiermee werd de koude lucht vanuit Duitsland over land op transport gezet. Overigens is me verder niet helemaal duidelijk waar die tijdelijke toename van de wind vandaan kwam. Weliswaar kropen de isobaren van het hoog boven de Noordzee en het laag boven Frankrijk iets naar elkaar toe maar dat verklaart het lang niet volledig. En al helemaal vreemd is waarom de kou zich nu wel ineens snel westelijk uitbreidde terwijl dat de afgelopen dagen ondanks die aanhoudende oostelijke stroming niet lukte. Ik denk dat dit deels komt doordat ook op enige hoogte (zo tussen de 700 en 1500 meter) de wind ook fors (en aanhoudend) is toegenomen, waardoor de lucht op zo’n 700 meter wat droger werd. Wellicht is de “rem” van de warme plaklaag daardoor wat zwakker geworden.
Natuurlijk kijken we ook naar de Hellmann-punten. Ook dat werd in de reacties al opgemerkt: De Bilt gaat scoren, waarmee de unieke nul punten van 2013-2014 gepasseerd zijn. Waar hebben we het over? Hajo en de Meteogroep schreven er onlangs nog over. En dan met name hoe de reeks herzien is. Kort samengevat blijft de rekenmethode gelijk: de som van de negatieve etmaalgemiddelde’s vormt het Hellmann-koudegetal. Wereldberoemd in Nederland: het is dé standaard voor de hoeveelheid kou die een winter produceert. Hier het klassement van 1901 tot heden. Maar gaat het gebeuren?
Zeker wel! In de volksmond (en om 203-2014 te verslaan) is 0.1 punt al voldoende maar het wordt een echt vol punt. Het lijstje over de afgelopen 24 uur dat op www.weer.nl te vinden is moest even in excel. Wat heb ik gedaan? De waarde’s van voor 01h00 (immers UTC tijd) die allen +0.8 zijn vervangen door -2.8. Want daar blijft het kwik nu behoorlijk stabiel op zitten. En ok (voor de lezer van de artikelen die ik net aanhaalde) de methode is tegenwoordig niet geheel correct meer maar zal netto wel (ongeveer) hetzelfde resultaat hebben. Ik kom op 1.2 punt!
Dit is een mooie afsluiter. Deze heb ik van Jan visser maar volgens mij kwam de foto van Jannes Wiersema. In ieder geval: Groningen, gistermorgen al. Het kan dus erg snel gaan met en ondanks al dat warme water. En zelfs in Vlissingen zo zagen we. Ondanks dat we aan dit mini-wintertje niets hebben en die vrijdag voorbij zal zijn is dat bijzonder hoopgevend: we gaan nog wel schaatsen hoor!!!
Edit 0h15: De reactie van Gerda doet me herrineren dat ik nog een kaartje had willen plaatsen met de laatste (actuele temperaturen). En -hoe grappig- rond 22h00 begon de temperatuur op Vlieland en Terschelling weer scherp te dalen. Nu -sinds 23h50- is heel Nederland blauw!
46 reacties
Gesloten voor reacties.